وظیفه مرد در تکامل همسر
دختری که وارد خانه شوهر می‌شود، مسئولیت اداره یک منزل را برعهده می‌گیرد. و برای اداره منزل، اطلاعات مختلفی لازم دارد. باید از آشپزی، شستن لباس، آداب مهمان‌داری، معاشرت و ... اطلاعاتی داشته باشد. شوهر از همسر تازه‌واردش انتظار دارد که وی بر همه کارها مسلط باشد و یک زن تربیت یافته کامل عیار باشد؛ ولی متأسفانه گاهی این انتظارات، جامه عمل به خود نمی‌پوشد؛ یعنی عروس یا اصلًا آداب زندگی را نمی‌داند و یا اگر چیزی بلد باشد خیلی محدود است.
چه باید کرد؟ این نیز از نقص‌های اجتماعی ماست. نه پدر و مادرها مقید هستند که آداب زندگی را به دخترانشان بیاموزند، و نه برنامه آموزش و پرورش چنان است که به‌جای مطالب بی‌ثمر، آداب زندگی را به آنان آموزش دهد. به هر حال چاره‌ای نیست، باید در صدد علاج برآمد.
مرد چون می‌خواهد عمری را با همسرش زندگی کند، ناچار است در تعلیم و تربیت او کوشش نماید تا عیب و نقص‌هایش را برطرف سازد و چون معمولاً مرد، هم از نظر سن بر همسرش فزونی دارد و هم از حیث تجربیات و اطلاعات، بنابراین اگر قدری صبر و حوصله خرج دهد می‌تواند نقص‌های او را برطرف سازد و مطابق دل‌خواه در آورد. کارهایی را که خودش بلد است، به نرمی و با زبان خوش به او یاد دهد و دراین باره می‌تواند از خانم‌های کاردان و با تجربه اعضای خانه مانند مادر، خواهر، عمه و خاله، استفاده کند و از راهنمایی‌های آنان بهره‌مند گردد. هم چنین می‌تواند از کتاب‌هایی که در فن آشپزی، خانه‌داری، مهمان‌داری، شوهرداری و آداب معاشرت نوشته شده بهره گیرد.
همسرش را به خواندن کتاب‌های اخلاقی تشویق نماید. آداب معاشرت و رفت‌وآمد را به او بیاموزد. اگر بد اخلاقی و خلاف ادبی از او سرزد، با زبان خوش و دل‌سوزی به او تذکر دهد، نه به عنوان اعتراض؛ زیرا ممکن است پی آمد خوبی نداشته باشد.
مرد اگر در یکی دو سال اول زندگی صبر و حوصله داشته باشد و با عقل و تدبیر به تعلیم و تربیت همسرش همت گمارد، می‌تواند او را مطابق دل‌خواه خود تربیت کند. چنان چه موفقیت او صددرصد نباشد، بی‌تردید می‌تواند تا حدودی مؤثر باشد.
درست است که برای این کار، صرف وقت و صبر و حوصله لازم است، ولی هر چه در این باره بیش‌تر سرمایه‌گذاری شود، ارزش دارد؛ زیرا همسر، شریک زندگی شوهر و مربی فرزندانش است و لذا تا پایان عمر، از ثمرات این کار بهره‌مند خواهد شد.
از موضوعات مهمی که مردها باید به آن توجه داشته باشند، این است که احکام اسلام را به همسران مسلمان خود بیاموزند.
اگرچه قاعده این است که آنان باید احکام و قوانین دین اسلام را بدانند، ولی غالباً از آن‌ها بی‌اطلاعند؛ حتی گاهی احکام و دستورات ابتدایی اسلام مانند وضو، نماز، غسل و تیمم را بلد نیستند. البته این کار، ازوظایف پدر و مادرهمسر هست، ولی حال که آنان در انجام وظیفه کوتاهی نموده‌اند و دختران ساده‌لوح بی‌گناه را به خانه بخت فرستاده‌اند، این وظیفه سنگین بر عهده شوهران قرار می‌گیرد. باید آنان را به وظایف دینی آشنا سازند و واجبات و محرمات اسلام را به آنان بیاموزند. عقاید و اخلاق اسلامی را به طوری که مطابق فهم آنان باشد تعلیم کنند. اگر خودتان می‌توانید این کار را بر عهده بگیرید چه بهتر، وگرنه باید با مشورت اهل نظر، کتاب ها و مجلات سودمند علمی و اخلاقی اسلام را تهیه نموده و دراختیارشان بگذارید و آنان را به خواندن کتاب‌های سودمند تشویق کنید.
رساله عملیه ساده‌ای را در اختیارشان بگذارید و در صورت لزوم می‌توانید یک‌شخص متدین مورد اعتماد و اهل اطلاع را برای تعلیم و تربیتشان انتخاب کنید.
به هر حال، امر به معروف، نهی از منکر و ارشاد و راهنمایی همسر، از وظایف حتمی شوهر است. اگر شوهر به وظیفه‌اش عمل کرد، نتیجه‌اش این می‌شود که دارای
همسری متدین، عفیف، مهربان، خوش‌اخلاق، دانا و زندگی کن خواهد بود که علاوه بر ثواب‌های اخروی در همین دنیا نیز از منفعتش بهره‌مند خواهد شد و اگر در انجام وظیفه کوتاهی کند، نتیجه این می‌شود که در این دنیا از همسری بی اطلاع و ضعیف‌الایمانی برخوردار شود و مصونیت دینی و اخلاقی نداشته باشد و در قیامت نیز مورد بازخواست خداوند قهّار قرار گیرد.
خداوند بزرگ در قرآن مجید می‌فرماید:
ای کسانی که ایمان دارید! خودتان و خانواده‌تان را از آتشی که هیزم آن انسان‌ها و سنگ است محفوظ بدارید.[1]
امام صادق علیه السلام فرمود:
وقتی آیه مذکور نازل شد یکی از مسلمانان گریه می‌کرد و می‌گفت: من که عاجزم نفس خود را از آتش محفوظ بدارم، در عین حال مأمور شده‌ام که اهل بیتم را نیز از دوزخ نگه‌دارم!!
پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
همین مقدار کافی است که آنان را امر کنی به کارهایی که خودت مأموریت داری آن‌ها را انجام دهی و نهی کنی از کارهایی که خودت باید آن‌ها را ترک کنی.[2]
و در حدیثی دیگر فرمود:
مرد به سرپرستی خانواده گمارده شده است و هر سرپرستی نسبت به زیردستانش مسئولیت دارد.[3]
و نیز در سخنی دیگر از زن‌ها یاد نموده و فرمود:
پیش از این که شما را به کارهای بد وادار کنند، به کارهای نیک دعوتشان کنید.[4]
[1]. تحریم( 66) آیه 6
[2]. وسائل الشیعه، ج 11، ص 417
[3]. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 550
[4]. بحار الأنوار، ج 103، ص 227
* امینى، ابراهیم، همسردارى، 1جلد، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: بیست و نهم، 1389