در احادیث فراوانى به نمازگزاران توصیه شده که سعى کنند در حال نماز، حضور قلب داشته باشند؛ یعنى افکار پراکنده دنیوى را به دل راه ندهند و تمام توجهشان به خدا باشد.
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله فرمود:
خداى متعال، نماز کسى را که حضور قلب ندارد قبول نمىکند.[1]
و نیز امام باقر و امام صادق علیهم‌االسلام فرمودند:
نماز بنده به مقدارى قبول مىشود که حضور قلب داشته باشد، پس اگر همه نماز را در حال توهمات و خیالات ذهنى باشد، آن نماز در هم پیچیده و به صورت نمازگزار زده مىشود.[2]
همچنین امام صادق علیهالسلام فرمود:
هنگامى که تکبیرة الاحرام مىگویى توجه به نماز داشته باش؛ چون اگر تو به نماز توجه داشته باشى خدا هم به تو توجه مىکند و اگر از توجه به نماز غفلت کردى، خداى متعال نیز از تو اعراض مىکند. چه بسا که بیش از ثلث (یک سوم) یا ربع (یک چهارم) یا سدس (یک ششم) نماز بالا نمىرود؛ به همان مقدار که نمازگزار توجه به خدا دارد و نمازگزارى که بهطور کلى غافل باشد چیزى به او عطا نخواهد شد.[3]
در روایتى، پیامبر اعظم صلىاللهعلیهوآله فرمود:
چه بسا نمازگزارى که بیش از یک سدس یا عشر (یک دهم) نمازش مورد قبول واقع نمىشود. همانا که نماز بنده به مقدارى قبول مىشود که با تعقل آن را انجام دهد.[4]
و دهها حدیث دیگر از این قبیل که در متن کتاب به بعضى از آنها اشاره شده است.
[1]. همان، ص59 : قال النبیّ صلىاللهعلیهوآله: «لا یَقبلُ اللّهُ صلاةَ امرىٍٔلایَحضرُ فیها قَلْبُه».
[2]. همان، ص57 : عن أبیجعفر و أبیعبداللّه علیهم‌االسلام قالا: «للعبد من صلاته ما أقبل علیه منها، فإذا أوهمها کلّها لفّت فضرب بها وجهه».
[3]. همان: عن جعفر بن محمّد علیهم‌االسلام أنّه قال: «إذا أحرمت فی الصلاة فأقبل علیها، إذا أقبلت أقبل اللّه علیک، و إذا أعرضت أعرض اللّه عنک، فربما لمیرفع من الصلاة إلاّ الثلث أو الربع أو السدس على قدر إقبال المصلّی على صلاته، و لا یعطی اللّه الغافل شیئاً».
[4]. همان: قال النبیّ صلىاللهعلیهوآله: «إنّ العبد لیصلّی الصلاة، لایکتب له سدسها ولاعشرها و إنّما یکتب للعبد من صلاته ما عقل منها».