سپاس نعمت‌های الهی، نشان از معرفت، ادب و بندگی است. در آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم‌السلام بر مسئله شکرگزاری از نعمت‌ها بسیار سفارش شده و این‌که یاد نعمت‌ها محبت انسان به خدا را زیاد می‌کند و نعمت‌های الهی را مستدام و افزون می‌گرداند!
« لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ »؛[1]
اگر سپاس‌گزار باشید بر [ نعمت] شما می‌افزایم.
گرچه شکر واقعی در برابر نعمت‌های الهی از توان و طاقت بشر بیرون است، ولی انسان به هر قدر که می‌تواند، باید سپاس‌گزار احسان و نعمت پروردگار باشد. یکی از شکل‌های شکر و سپاس به درگاه خداوند، سجده و پیشانی بر خاک نهادن در برابر خداوند و شکر گفتن اوست. ازاین‌رو، «سجده شکر»، یکی از تعقیبات نماز به حساب آمده است. هم‌چنین در روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است:
أیّما مؤمن سجد للّه سجدة لشکر نعمة فی غیر صلاة، کتب اللّه له بها عشر حسنات، و محا عنه عشر سیّئات، و رفع له عشر درجات فی الجنان؛[2]
هیچ مؤمنی نیست که سجده شکر به جا آورد، مگر این‌که خداوند برای او ده حسنه، ثبت نماید و ده گناه او را محو کند و درجه او را در بهشت، ده رتبه ارتقا دهد.
هم‌چنین در روایت دیگری فرمود:
سجده شکر بعد از نماز، دلیل کامل شدن نماز و رضای خدا و اعجاب و خوش آمدن فرشتگان است. خداوند بارها از آنان می‌پرسد، پاداش این بنده شاکر چیست؟ می‌گویند: رحمت تو، بهشت تو، حل مشکل او و هر خیری را که فرشتگان می‌گویند، جوابی نمی‌شوند به خدا عرضه می‌دارند: ما نمی‌دانیم پاداش این سجده چیست؟ خداوند می‌فرماید: هم‌چنان‌که او شکر کرد، من هم از او تشکر می‌کنم و با این جمله به فرشتگان می‌فهماند که رضا و سپاس الهی از انسان شاکر، بالاتر از بهشت، رحمت و حل مشکلات است.[3]
[1]. ابراهیم، آیه 5.
[2]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج83 ، ص201. (در این کتاب «مجموع کامل بحارالانوار» حدود 87 روایت و 38 آیه درباره مسئله شکر، نقل شده است).
[3]. حر عاملى، وسائل الشیعه، ج4، ص1071؛ وافى، ج2، ص123: عن أبی عبدللّه علیه السلام: «قال سجدة الشکر واجبة على کلّ مسلم تتمّ بها صلاتک، و ترضی بها ربّک، و تعجب الملائکة منک، و إنّ العبد إذا صلّى ثمّ سجد سجدة الشکر فتح الربّ تبارک و تعالى الحجاب بین العبد و بین الملائکة، فیقول: یا ملائکتی انظروا إلى عبدی أدّى فرضی، و أتمّ عهدی ثمّ سجد لی شکراً على ما أنعمت به علیه، ملائکتی ماذا له عندی؟ قال: فتقول الملائکة: یا ربّنا رحمتک؟ ثمّ یقول الربّ تبارک و تعالى: ثمّ ماذا له؟ فتقول الملائکة: یا ربّنا جنّتک؟ فیقول الربّ تبارک و تعالى: ثمّ ماذا؟ فتقول الملائکة: یا ربّنا کفایة مهمّة؟ فیقول الربّ تعالى: ثمّ ماذا؟ فلا یبقى شیء من الخیر إلاّ قالته الملائکه! فیقول اللّه تعالى: یا ملائکتی ثمّ ماذا؟ فتقول الملائکه: یا ربّنا لا علم لنا، فیقول اللّه تعالى: لأشکرنّه کما شکرنی، و أقبل إلیه بفضلی و أریه رحمتی».