پایگاه اطلاع رسانی آیت الله ابراهیم امینی قدس سره

موضوع نزاع

کسانى که در این مطلب بحث کرده اند غالبا در اطراف فدک بحث نموده اند. به طورى که موضوع نزاع تقریبا منحصر به فدک شده و به همین اشکالات و ابهاماتى بوجود آمده است. لیکن بعد از مراجعه به مدارک اصلیه معلوم مى شود که موضوع نزاع، منحصر به فدک نبوده و در جهات دیگرى نیز نزاع داشته اند.

مثلا عایشه نقل کرده که فاطمه (علیهاالسلام) شخصى را نزد ابوبکر فرستاد و ارث پدرش را مطالبه نمود. فاطمه (علیهاالسلام) در آن هنگام چند چیز را مطالبه مى کرد:

اول اموال رسول خدا در مدینه. دوم فدک. سوم باقیمانده ى خمس خیبر.

ابوبکر در پاسخ آن حضرت گفت: پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) فرمود: ما ارث نمى گذاریم. هر چه از ما باقى بماند صدقه خواهد بود. و آل محمد از آن ارتزاق خواهند کرد. به خدا سوگند من صدقات رسول خدا را تغییر نمى دهم و بر طبق عمل آن حضرت رفتار خواهم کرد.

ابوبکر حاضر نشد چیزى به فاطمه بدهد بدین جهت غضبناک شد و از او دورى گزید، و تا هنگام وفات با او تکلم نکرد. [شرح ابن ابى الحدید ج 16 ص 217.] ابن ابى الحدید مى نویسد: فاطمه (علیهاالسلام) به ابوبکر پیغام داد: آیا تو وارث رسول خدا هستى یا اهلش؟ پاسخ داد: اهلش. فرمود: پس سهم رسول خدا از غنائم چه شد؟ ابوبکر گفت: من از پدرت شنیدم که مى فرمود: خدا براى پیغمبرش طعمه اى قرار داد. آنگاه او را قبض روح نمود آن مال را براى خلیفه اش قرار داد. من خلیفه ى پدر تو هستم. باید آن مال را به مسلمانان برگردانم. [شرح ابن ابى الحدید ج 16 ص 219.] «عروه» نقل کرده که حضرت فاطمه (علیهاالسلام) در منازعه ى با ابوبکر، فدک و سهم ذوى القربى را مطالبه مى کرد. اما ابوبکر چیزى به او نداد و آنها را جزء اموال خدا قرار داد. [شرح ابن ابى الحدید ج 16 ص 231.] حسن بن محمد بن على بن ابى طالب (علیه السلام) مى گوید: ابوبکر حضرت فاطمه و بنى هاشم را از سهم ذوى القربى محروم ساخت و آن را جزء سهم سبیل اللَّه قرار داد. با آنها اسلحه و شتر و قاطر مى خرید براى جهاد. [شرح ابن ابى الحدید ج 16 ص 231.] از مطالب مذکور استفاده مى شود که حضرت فاطمه (علیهاالسلام) علاوه بر فدک، در موضوعات دیگرى مانند اموال رسول خدا در مدینه، باقمیانده ى خمس خیبر، سهم رسول خدا از غنائم و سهم ذوى القربى نیز با ابوبکر نزاع داشته است، لیکن موضوعات مختلف بعداً با هم اختلاف پیدا کرده اند. بدین جهت اشکالات و ابهاماتى تولید شده است.

براى این که حقیقت روشن گردد باید موارد نزاع را از هم جدا کرد و هر یک از آنها را به تنهایى مورد بحث قرار داد.