خروج از منزل و اجازه شوهر
در کتاب‌های فقهی و رساله‌های علمیه چنین آمده است که، زن برای خارج شدن از منزل باید از شوهرش اجازه بگیرد و در صورت اجازه ندادن اگر بیرون رود کار حرامی مرتکب می‌شود. بیش‌تر فقها بدین مسئله فتوا می‌دهند و حتی خروج بدون اذن را موجب نشوز زن دانسته‌اند. مستند این حکم، احادیثی است که در این باره وارد شده است، از باب نمونه:
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله زن را نهی کرد که بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود، وفرمود:
هر زنی که بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود، همه فرشتگان آسمان و همه چیزهایی که بر آن‌ها عبور می‌کند او را لعن می‌کنند تا وقتی که به منزلش بازگردد.[1]
مردها بر اساس این نمونه احادیث و با استناد به فتوای فقها، اجازه گرفتن همسر به‌هنگام خروج از منزل را حق مشروع خود می‌دانند و تخلف از آن را تجاوز به حقوق خویش محسوب می‌دارند. ظاهراً اصل این حکم، به طور اجمال قابل انکار نباشد، ولی برخی مردها از این توصیه شرعی و اخلاقی سوء استفاده کرده و به خود اجازه می‌دهند که همسر خود را در خانه زندانی کنند و از حق آزادی محروم سازند. گاهی کار به جایی می‌رسد که به همسرش اجازه نمی‌دهد که به دیدار پدر، مادر، برادر و خواهرش برود، و یا در مجالس دینی و علمی شرکت کند و در صورت تخلف همسر، او را مورد اذیت و آزار قرار می‌دهد و حتی گاهی اوقات او را کتک می‌زند!
البته مردها باید بدین نکته توجه داشته باشند که گرچه بر طبق احادیث مذکور می‌توانند همسر خود را در خروج از منزل نهی کنند، اما این یک حکم، مطلق و عام نیست که در همه حال قابل اجرا باشد. این رفتار در صورتی جایز است که ظلم به همسر نباشد و حال که این قبیل محدودیت‌ها از مصادیق ظلم به شمار می‌آید و ظلم هم حرام است، به‌ویژه ظلم کردن به یک خانم بی‌پناه.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در این باره فرمود:
هر مردی که همسرش را اذیت کند نماز و سایر عبادات و کارهای نیک او مورد قبول واقع نمی‌شود مگر این که رضایت او را جلب کند، گرچه همیشه روزه‌دار و به نماز مشغول باشد، و بندگانی را آزاد و اموالش را در راه خدا انفاق کند، نخستین کسی خواهد بود که وارد دوزخ می‌شود.[2]
آیا این ظلم نیست که بدون عذر شرعی، زن را در خانه محبوس سازید و آزادی را از او سلب نمایید؟
به علاوه، چنان که زن وظیفه دارد در خروج از منزل از شوهر خود اجازه بگیرد، مرد نیز شرعاً وظیفه دارد نسبت به همسرش رفتار نیک و معاشرت به معروف داشته باشد.
قرآن می‌گوید:
با همسرانتان رفتار نیک و معاشرت به معروف داشته باشید.[3]
در احادیث نیز به همین رفتار توصیه شده است. بنابراین مرد حق ندارد به منظور قدرت نمایی و به دل‌خواه خود همسرش را از بیرون رفتن از منزل نهی کند، بلکه زمانی می‌تواند از این حق استفاده کند که نسبت به همسرش بی‌اعتماد باشد و خروج او را موجب مفاسد اخلاقی و اجتماعی یا اختلال در زندگی و پرورش فرزندان یا تضییع حق واجب خود بداند.
در واقع تشریع این حکم بدین منظور بوده که مرد بتواند به وظیفه سنگین سرپرستی خانواده و مراقبت و صیانت از زن و فرزند عمل کند.
بنابراین، اگر مرد نسبت به همسر خود اعتماد دارد، نباید آزادی را از او بگیرد و بدون عذر شرعی و عرفی او را از خروج از منزل نهی کند. به‌ویژه دیدار با پدر و مادر و خویشان نزدیک و یا شرکت در جلسات دینی و علمی و انجام وظایف اجتماعی.
آقای محترم! همسر تو یک انسان است و مانند همه انسان‌ها طالب آزادی است. چرا بدون دلیلِ شرعی او را از حق مشروعش، محروم می‌کنی و آزار می‌دهی؟ چرا صفا و صمیمیت خانواده را برهم می‌زنی و همسرت را نسبت به زندگی دل سرد می‌سازی؟
آیا این سخت‌گیری‌ها، ظلم به همسر نیست؟ آیا از خدا نمی‌ترسی؟ خوب است مرد نسبت به خانواده‌اش رفتاری متعادل داشته باشد، نه آزادی مطلق بدهد به گونه‌ای که کنترل از دستش خارج بشود و هر جا که آن‌ها خواستند بروند حتی در مجالسی که مفاسد اخلاقی به همراه دارد، و نه برای‌شان محدودیت‌های غیر شرعی و عرفی فراهم سازد.
[1]. وسائل الشیعه، ج 20، ص 211
[2]. همان، ص 163
[3]. نساء( 4) آیه 19